Wicked problems pitchen aan bestuurders: vijf concrete tips

Datum: 19 jun '24

Als professional binnen de publieke gezondheid werk je vaak aan ingewikkelde vraagstukken die domeinoverstijgend zijn: wicked problems. Maar als je een kansrijke aanpak vindt, begint de uitdaging pas echt: hoe krijg je bestuurders mee zodat je met je aanpak aan de slag kunt? Public health professional Angela Vos pitchte jarenlang plannen vanuit de GGD en het RIVM aan bestuurders en geeft tips. “Maak het persoonlijk, geef een concreet haakje en vraag niet om geld.”

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Pitches van professionals zijn inhoudelijk vaak goed onderbouwd met cijfers en onderzoek, ziet Vos. Toch denkt ze dat er veel winst te behalen is. In de leergang Toekomstgerichte publieke gezondheid voorziet ze als panellid pitches van feedback. Docent en coördinator van de leergang Etske Kroon benadrukt daar het belang van. “Als je bestuurders niet meekrijgt met jouw plan, heb je niets aan de gevonden oplossingsrichting.”

Tip 1. Maak het persoonlijk: durf te raken

Vos ziet dat je indruk kunt maken door vanuit je eigen drijfveren en gevoel te vertellen waarom een wicked problem aangepakt moet worden. “Maak duidelijk waarom een onderwerp voor jou belangrijk is in plaats van het te houden bij cijfers en onderzoeken. Jouw persoonlijke passie blijft bestuurders bij”, legt ze uit.

Zo was er een jeugdarts die zelf al samenwerkte met een schoolcoach en het plan oppakte om dit soort samenwerkingen te stimuleren bij scholen, herinnert docent Kroon zich. Deze jeugdarts zag dat veel leerlingen behoefte hebben aan een aanspreekpunt op school, maar dat dat niet altijd een psycholoog hoeft te zijn. Door krachten te bundelen, kunnen leerlingen met mentale problemen nu laagdrempelig geholpen worden. “Voor sommigen is dat genoeg”, licht Kroon toe. “Door haar bevlogenheid lukte het om haar enthousiasme op bestuurders over te brengen.”

Tip 2. Kom met een concreet haakje

Bij een ingewikkeld vraagstuk is het belangrijk om met een concreet begin te komen, tipt Vos. Dat lukt alleen als je de tijd hebt genomen om het wicked problem te ontrafelen. “Je hoeft daarbij niet het hele probleem te ontleden, maar het gaat erom dat je nieuwe inzichten krijgt en dat je daarmee een stukje van de wickedness ontwart.”

Een concreet voorbeeld daarvan zagen Vos en Kroon bij een groep deelnemers die de mentale gezondheid van jongeren als wicked problem koos. Deze groep wil buurt- en sportcoaches stimuleren om het gesprek met jongeren over mentale gezondheid aan te gaan. “De coaches zijn daar in principe niet voor getraind, maar door juist aan hen handvatten te geven, combineer je het fysieke met het mentale welzijn”, licht Kroon toe. “Dit is slechts een klein haakje om het grotere vraagstuk op te lossen, maar voor bestuurders is het een concrete nieuwe oplossingsrichting.”

Tip 3. Kom uit je bubbel

Vos wil professionals oproepen om de groepen waarover het gaat bij de casus te betrekken. Veel deelnemers komen, zoals in het voorbeeld van de sport- en buurtcoaches, met oplossingen die door een andere groep uitgevoerd moeten worden. Door deze coaches/ schoolmentoren/huisartsen te betrekken bij de uitwerking van het plan, gooi je het niet zomaar over de schutting en krijg je juist veel nuttige input, legt Kroon uit. “Je verhaal wordt er niet alleen sterker door, zij hebben ook weer een andere visie op het probleem.”

En dat geldt ook voor de groep voor wie je een probleem wil oplossen. Heb je het over een bepaalde wijk: ga daar dan heen en ga met bewoners in gesprek. Soms denk je dat je kennis hebt over problemen die zich daar voordoen, maar blijkt jouw visie niet te kloppen als je met hen in gesprek gaat.

Tip 4. Durf radicale keuzes te maken

Het politieke landschap is gepolariseerder dan ooit en met het ravijnjaar 2026 in aantocht moeten er nieuwe keuzes gemaakt worden, vindt Vos. “Als het binnen de huidige oplossingsmogelijkheden had gekund, dan was het probleem al opgelost. Dus je mag best naar ‘out of the box’ oplossingen kijken”, legt ze uit. Als professional kun je vanuit de opgave kijken en dan kiezen voor een aanpak die het verschil maakt. “Daar moet je dan zelf natuurlijk ook voor durven en kunnen gaan.”

Dus: wil je gaan voor het verkleinen van gezondheidsverschillen, durf dan ongelijk beleid in te zetten, vult Kroon aan. Dit gebeurt nu nog weinig, ziet ze. Zo kan een gemeente beslissen om speeltuinen te vernieuwen met als doel kinderen stimuleren om buiten te spelen. Nu worden dan meestal alle speeltuinen aangepakt, terwijl mensen in rijke wijken vaak al een tuin hebben en hun kind al naar een sportvereniging gaat. “Je kunt hier impact maken door juist alleen in de arme wijken te investeren”, legt Kroon uit.

Tip 5. Vraag niet om een zak geld

Tot slot een praktische tip: Begin je pitch niet met het vragen om een zak geld. Het gaat erom dat je een visie over brengt, licht Vos toe.

Zo ziet Kroon dat sommige professionals hun pitch beginnen met uit welke potjes ze het geld willen gaan halen. Wat haar betreft is dat pas later van belang. “Zorg eerst dat je bestuurders mee krijgt met jouw visie en ideeën. Als ze enthousiast zijn, wordt het geld vaak wel gevonden. Ook al is dat niet altijd makkelijk in tijden van bezuinigingen.”

Zelf aan de slag met wicked problems?

Vind je het interessant om met een zelfgekozen wicked problem binnen de publieke gezondheid aan de slag te gaan? Lees dan meer over de leergang  Toekomstgerichte publieke gezondheid of neem direct contact op met coördinatoren Astrid de Graaf en Etske Kroon via a.degraaf@nspoh.nl.