Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) vraagt elk jaar op de Dag voor Verantwoord Medicijngebruik aandacht voor verantwoord medicijngebruik. Dit jaar is het thema ‘Geneesmiddelen en verkeer’. Medicijnen kunnen invloed hebben op de rijvaardigheid. Dit geldt zowel voor automobilisten als bijvoorbeeld fietsers. Om ongelukken te voorkomen, geven artsen en apothekers voorlichting als een medicijn invloed heeft op de rijvaardigheid. Samen met de Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) deed het IVM onderzoek naar de omvang van en voorlichting over medicijnen in het verkeer.
Zo’n 11 miljoen mensen in Nederland gebruiken regelmatig medicijnen. 5,4 miljoen mensen gebruiken één of meer middelen die de rijvaardigheid beïnvloeden. Van hen kregen 2,1 miljoen mensen een middel met een ernstige of potentieel gevaarlijke invloed. Het gaat daarbij vooral om slaap- en kalmeringsmiddelen (1,6 miljoen gebruikers) en sterkwerkende pijnstillers (0,9 miljoen gebruikers). Van deze 5,4 miljoen volwassenen rijdt een deel wel met deze medicijnen. Bijvoorbeeld als de patiënt het middel alleen af en toe gebruikt, of voor een kortere periode. Ook went het lichaam aan sommige medicijnen, waardoor rijden na verloop van tijd toch weer mogelijk is.
De invloed van medicijnen op de rijvaardigheid wisselt. Om deze invloed duidelijk te maken zijn ze ingedeeld in categorieën. Hoe hoger de categorie, hoe meer invloed het medicijn heeft op de rijvaardigheid. Bij medicijnen uit categorie I mag je alleen rijden als je geen rijgevaarlijke bijwerkingen ervaart. Bij medicijnen uit categorie II mag je tijdelijk niet rijden. Bij categorie III mag je meestal langdurig niet rijden. Zowel apotheker als voorschrijver moeten je waarschuwen als een medicijn invloed heeft op de rijvaardigheid. Op de website www.rijveiligmetmedicijnen.nl kan iedereen opzoeken in welke categorie een medicijn valt en of je ermee mag rijden.
Het IVM deed navraag bij het eigen Patiëntenpanel om een indruk te krijgen hoe mensen omgaan met medicijnen die invloed hebben op de rijvaardigheid. Allereerst vroegen wij hen op de website www.rijveiligmetmedicijnen.nl te controleren of zij mochten rijden met hun medicijnen. Er waren 27 patiënten die aangaven dat zij op dat moment niet mochten rijden met hun medicijnen. 8 patiënten gaven aan dat ze dit bewust (af en toe) wel deden, ondanks dat ze niet mochten rijden. Slechts een klein deel, 3 van de 27 patiënten, wist niet dat ze niet mochten rijden. Alhoewel het om een beperkte steekproef gaat, lijkt een deel van de mensen wel te rijden met de medicijnen. Meer gericht onderzoek is nodig om inzage te krijgen in het aantal medicijngebruikers dat met deze middelen achter het stuur plaatsneemt.
Het is voor zorgverleners belangrijk om medicijngebruikers blijvend te informeren. Er rijden nog steeds patiënten met medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden omdat ze niet op de hoogte zijn van het gevaar. Volgens de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) hebben artsen en apothekers de plicht om medicijngebruikers in te lichten over mogelijke bijwerkingen en over alternatieven.
Wil jij meer leren over het inschatten van risico’s van geneesmiddelengebruik in het verkeer? Doe dan de nascholing ‘Geneesmiddelen, rijvaardigheid en werk’
