Jongeren slapen eerder, langer en beter als er consequente regels gelden voor digitaal mediagebruik, blijkt uit onderzoek van arts M+G en jeugdarts KNMG Simone de Poot. Zij deed het onderzoek in het kader van haar opleiding tot arts Maatschappij en Gezondheid bij de NSPOH. “Als ik een jongere in mijn spreekkamer heb met slaapproblemen, breng ik door mijn onderzoek het digitaal mediagebruik makkelijker ter sprake bij de ouders.”
Geschreven door Lie Kietselaer
Er is al veel onderzoek gedaan naar slapen bij jongeren. Zo is bekend dat ruim de helft van de Nederlandse jongere minder dan 8 uur per nacht slaapt en bijna 1 op de 5 heeft last van slaperigheid overdag. Uit die onderzoeken is ook bekend dat slaaptekort negatieve gevolgen kan hebben op schoolprestaties en cognitief functioneren. Jongeren die slecht slapen hebben meer kans op stemmingsstoornissen, gedragsproblemen, risicogedrag en middelengebruik.
In haar spreekkamer heeft arts M+G en jeugdarts KNMG Simone de Poot regelmatig te maken met jongeren die slaapproblemen hebben. Ook digitaal mediagebruik is iets van deze tijd. Het viel haar op dat ouders heel verschillend omgaan met het digitaal mediagebruik van hun kinderen. “Ik was benieuwd of er een verband was tussen de regels die ouders stellen met betrekking tot digitaal mediagebruik en slaapproblemen”, vertelt de Poot.
De Poot deed een dwarsdoorsnede-onderzoek en gebruikte gegevens van 1369 jongeren van 15 en 16 jaar oud en hun ouders. De deelnemers vulden eind 2019 vragenlijsten in over digitaal mediagebruik en het wel of niet hebben van regels. De slaapkwaliteit werd bepaald aan de hand van de zogenaamde PSQI-score, een wetenschappelijk gevalideerde methode waarmee onderzoekers slaapkwaliteit kunnen meten.
Als de jongere en diens ouders beiden aangaven dat er thuis regels bestaan voor de hoeveelheid digitaal mediagebruik, dan gold dit als ‘consistente regels’. Waren hun antwoorden verschillend, bijvoorbeeld als de jongere invulde dat er geen regels bestaan en de ouders zeiden van wel, dan gold dit als inconsistente regels. Naar de inhoud van de regels, hebben de onderzoekers niet gevraagd.
Gemiddeld besteden jongeren van 15 en 16 jaar 5 uur en 45 minuten aan digitale media. Het gaat dan om tv kijken en het gebruik van mobiele telefoon, tablet of spelcomputer. 1 op de 3 ouders en 1 op de 4 jongeren zegt dat er thuis regels gelden voor digitaal mediagebruik. Zijn die regels consistent, dan besteden jongeren 54 minuten minder aan deze apparaten. “Als er consistente regels gelden, gaan jongeren 29 minuten eerder naar bed en slapen 19 minuten langer” zegt de Poot. “Het is belangrijk dat medisch professionals, ouders en jongeren weten dat digitaal mediagebruik van invloed is op slapen. En dat het nut heeft om regels te stellen. Want slecht of onvoldoende slapen kan negatieve gevolgen hebben voor het welzijn van jongeren. Door mijn onderzoek breng ik het onderwerp makkelijker ter sprake. Ik vraag nu of iemand lang achter een scherm zit, of er thuis gesproken wordt over digitaal mediagebruik en of er regels zijn. Dan vertel ik dat uit mijn onderzoek blijkt dat het stellen van regels verband houdt met een betere slaap. Ik hoop dat meer artsen dit gaan bespreken in de spreekkamer”, zegt de Poot.
Het onderzoek van de Poot werd gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG). Het NTvG hielp de Poot bij het proces van publicatie naar persbericht en media-aandacht. Zo verscheen het onderzoek onder andere in De Gelderlander, Algemeen Dagblad en de Telegraaf. “Het is leuk dat het onderzoek zo breed in de media is opgepakt en ik vind dat ze het goed hebben weergegeven. Er is nog geen causaliteit bewezen, dus de conclusie moest genuanceerd gebracht worden en dat is gelukt. De Afdeling communicatie van het Amsterdam UMC en het NTvG hebben afgestemd met journalisten om ook causaliteit in de titel in alle media te vermijden. Conceptkoppen als ‘Jongeren slapen beter door regels voor digitaal mediagebruik’ zijn bijvoorbeeld gecorrigeerd in ‘met regels…”, zegt de Poot.
Simone de Poot,Margreet W Harskamp-van Ginkel, Tanja GM Vrijkotte
Digitale-mediagebruik en slaap bij jongeren. Gepubliceerd in Ned Tijdschr Geneeskd 2022;166:D6618
Meer gepubliceerde onderzoeken bekijken? Ga naar Publicaties wetenschappelijk onderzoek NSPOH opleidingen.
