Praktijkondersteuner bedrijfsarts: een verantwoord paar ondersteunende handen

Datum: 11 jun '20

Een tekort aan bedrijfsartsen. Een groeiende hoeveelheid werk. En dus behoefte aan ondersteuning – verantwoorde, inhoudelijke ondersteuning. Volop reden voor de vraag naar praktijkondersteuners bedrijfsarts (POB). Goed opgeleide POB’ers welteverstaan. Daar zorgt de NSPOH voor, samen met Breederode Hogeschool. Inmiddels hebben we zo’n 135 praktijkondersteuners bedrijfsarts opgeleid. En horen we telkens weer hoe waardevol de tandemconstructie van bedrijfsarts en POB is in de praktijk. Daar ben ik als opleidingsmanager trots op.

Wens vanuit de praktijk

Voorheen waren er al professionals die een ondersteunende rol vervulden voor bedrijfsartsen. Een casemanager bijvoorbeeld, of een inzetbaarheidscoach; diverse functienamen waren in omloop. Vanuit de praktijk kwam vervolgens de vraag om extra scholing. Casemanagers gaven zelf aan zich onvoldoende toegerust te voelen om verantwoorde ondersteuning te kunnen bieden. De functie én daarmee de opleiding praktijkondersteuner bedrijfsarts is dus echt vanuit een behoefte uit de praktijk ontstaan. Hoe is die behoefte ingevuld?

Effectieve tandem

De praktijkondersteuner bedrijfsarts werkt in opdracht van de bedrijfsarts, en werkt in taakdelegatie nauw samen met de bedrijfsarts. Hij of zij ondersteunt de bedrijfsarts op het gebied van verzuimbegeleiding, preventie en duurzame inzetbaarheid. Zelf zou ik de essentie van deze functie willen omschrijven als een verantwoord paar ondersteunende handen bieden aan de bedrijfsarts. De ene bedrijfsarts kiest ervoor om cliënten altijd eerst zelf te spreken om vervolgens de praktijkondersteuner in te zetten waar mogelijk. De ander laat de praktijkondersteuner direct zelfstandige gesprekken voeren en houdt vinger aan de pols. Hoe dan ook staat voorop: de bedrijfsarts houdt altijd toezicht en geeft aanwijzingen. In het ideale plaatje vormen bedrijfsarts en POB een effectieve tandem, gebaseerd op een veilige en open vertrouwensrelatie. Drie zaken zijn daarvoor in mijn ogen essentieel:

1. Elkaars rol en positie respecteren.
2. Voorkomen dat de POB op de stoel van de bedrijfsarts gaat zitten.
3. Elkaar scherp houden als het gaat om werken volgens de richtlijnen.

(tekst gaat verder onder de foto)

Spelregels en dilemma’s

Hoe zorg je daar samen voor? Er zijn duidelijke spelregels over wat wel of niet gedelegeerd mag worden door de bedrijfsarts naar de POB. Deze richtlijnen vormen een strak kader voor onze opleiding. Tegelijk zijn er allerlei situaties denkbaar waar een dilemma of spanning kan ontstaan. Stel je begeleidt als POB een cliënt met een op het oog minder complexe problematiek. Jij ziet de cliënt als eerste, de bedrijfsarts kijkt mee aan de zijlijn. Op een gegeven moment bespeur je toch een stagnatie in het herstel. Op zo’n moment schakel je door naar de bedrijfsarts. Is hij of zij er dan ook meteen voor jou? Of: wanneer spreek je als POB de bedrijfsarts aan omdat hij of zij jou overvraagt wegens drukte? Dit zijn interessante praktijksituaties. In de opleiding is er dan ook veel aandacht voor dit soort casuïstiek. Hoe gaat de een ermee om, en de ander? En steeds weer die hamvraag: wat is verantwoord?

Vertrouwen opbouwen

De vertrouwensrelatie tussen bedrijfsarts en POB is cruciaal. Het is dé basis voor een effectief duo. Daarom geloof ik ook niet in een opleiding van 3 dagen. Wij bieden bewust 20 dagen aan. Met als grote kracht – dat horen we ook steeds weer terug – de fase die volgt op de meer theoretische fase, namelijk de praktijkleerperiode. De periode waarin de bedrijfsarts ziet wat je kan en waar je nog moeite mee hebt. De periode waarin je gaat oefenen met motiverende gespreksvoering – een van de speerpunten van de opleiding. De periode waarin je direct feedback krijgt. En… de periode waarin je een vertrouwensrelatie gaat opbouwen. Ter afsluiting van deze fase stel je samen een formeel document op met een set van onderlinge samenwerkingsafspraken.

Wisselwerking met opleiding bedrijfsarts

Het feit dat we als NSPOH ook de bedrijfsartsen opleiden, helpt natuurlijk. We weten wat zij nodig hebben en wat er op hun bordje ligt. Verantwoorde taakdelegatie staat voorop. Daarover geven we de betrokken bedrijfsartsen die tevens coach van de POB in opleiding zijn dan ook duidelijke instructies. Daarnaast geven we bedrijfsartsen een logboek mee waarin zij het groei- en ontwikkelproces van de POB kunnen bijhouden. In de opleiding POB schenken we juist weer veel aandacht aan elkaars taal leren spreken, en in dezelfde taal rapporteren. De markt vraagt op dit moment vooral om verzuimbegeleiding. Daarom oefenen we vooral met het werken met richtlijnen op dit gebied, en richtlijnen rondom de terugkeer naar werk.

Opwaardering

De achtergrond van onze deelnemers is heel gevarieerd. Van mensen met een master P&O of Toegepaste Psychologie tot fysiotherapeuten en verpleegkundigen. Vaak werken ze al enige tijd in de arbowereld. Het is mooi om te horen dat men deze opleiding echt als een ‘opwaardering’ ervaart: ‘Ook al wás ik al jaren arboverpleegkundige, ik heb alsnog ontzettend veel geleerd!’ Of: ‘Ik kan nu echt inhoudelijk iets toevoegen, in plaats van puur procesmatig.’ Precies daar doe je het voor.

Mix live en online

Ik kan natuurlijk niet voorbijgaan aan de coronacrisis. Ons onderwijs aan de lopende groepen hebben we gelukkig zoveel mogelijk door laten gaan via Zoom. Om deelnemers betrokken en geboeid te houden, hebben we de lessen en opdrachten nog

interactiever gemaakt. Zelfs de diploma-uitreiking heeft online tóch een heel persoonlijk tintje gekregen. In september starten we met nieuwe groepen, waarschijnlijk in een mix van fysieke en online bijeenkomsten. Een masterclass verzuimgespreksvoering met een rollenspelacteur moet gewoon fysiek plaatsvinden, binnen alle corona-richtlijnen uiteraard en dat is al eenmaal uitstekend verlopen! Bepaalde andere onderdelen kunnen prima online plaatsvinden. Ik kijk ernaar uit om weer een nieuwe groep deelnemers de zo gewenste ‘opwaardering’ te bieden!

Erik Noordik
Opleidingsmanager NSPOH
Opleiding praktijkondersteuner bedrijfsarts