De opkomst van de Arbeid & Gezondheidspsycholoog

Datum: 24 apr '23

Psychische aandoeningen zoals burn-out zijn inmiddels beroepsziekte nummer een. De Arbeid & Gezondheidspsychologie, een jonge stroming binnen de psychologie, houdt zich bezig met het bevorderen van welzijn en gezondheid binnen arbeidssituaties. We spraken met A&G psycholoog en opleider bij de NSPOH Daphne Metsemakers over vooroordelen, werkzaamheden en de opleiding tot A&G psycholoog.

Geschreven door Lie Kietselaer

De Arbeid & Gezondheidspsychologie (A&G psychologie) is een van de jongste richtingen binnen de psychologie. Het is een samensmelting van klinische psychologie, gezondheidspsychologie en Arbeid & Organisatiepsychologie (A&O psychologie). Doel van A&G psychologie is het bevorderen van welzijn en de gezondheid binnen arbeidssituaties. A&G psychologen bieden hulp en advies gericht op het welbevinden en goed presteren op het werk: motivatie, vitaliteit, effectiviteit, productiviteit, werkplezier, terugkeer naar werk en duurzame inzetbaarheid.

Een beroep dat momenteel hard nodig is als je de cijfers bekijkt: 1,3 miljoen werknemers hebben last van burn-out klachten, meldt de ‘factsheet ‘Werkstress 2022’ van TNO en de WHO heeft burn-out inmiddels erkend als officiële ziekte. 37% geeft werkdruk aan als reden van verzuim. Maar ook moeilijk of emotioneel zwaar werk en problemen met de leiding van de organisatie, collega’s of klanten zijn redenen voor verzuim.

Werkzaamheden

De werkzaamheden van een A&G psycholoog bestaan uit individuele behandelingen en coaching, identificeren van problemen en mogelijkheden op individueel, team en organisatieniveau, geven van trainingen en advisering op team- en organisatieniveau. “Mensen denken vaak dat een psycholoog de hele dag in een behandelkamer bezig is. Maar als A&G psycholoog geef je ook advies bij organisatieveranderingen, bij hoog ziekteverzuim of als een manager zijn medewerkers wil helpen gezonder te worden. Of je helpt teams met een gezamenlijk doel en samenwerking als er veel fysieke afstand is”, zegt Metsemakers.

Het werkterrein overlapt in beperkte mate met de A&O psycholoog, met name als het gaat om advisering op team- en organisatieniveau. A&O psychologen houden zich vooral bezig met personeelsselectie, loopbaanontwikkeling, training, coaching, management, en beroepskeuze. Een A&G psycholoog houdt zich bezig met motivatie, vitaliteit, effectiviteit, productiviteit, werkplezier, werkstress, ziekteverzuim, terugkeer naar werk en duurzame inzetbaarheid op individueel én op team- en organisatieniveau. “De A&O psycholoog is vooral gericht op verbeteren van samenwerking in teams en organisaties, terwijl een A&G psycholoog daarnaast ook nog gericht is op het individueel begeleiden van het werkfunctioneren, vaak na ziekteverzuim als gevolg van overspanning of burn-out. Maar beiden moeten begrijpen hoe organisaties in elkaar zitten en wat de invloed van leiderschap is op de organisatiecultuur”, vertelt Metsemakers.

Interventies

Een bedrijfsarts kan iemand doorsturen die niet meer goed functioneert of dreigt uit te vallen. Het gaat om klachten als vermoeidheid, conflicten op het werk of burn-out klachten. De interventies van een A&G psycholoog zijn gericht op terugkeer naar werk en het bevorderen van duurzame inzetbaarheid van de medewerker. “Eerst breng ik in kaart wat er aan de hand is en dan kijk ik of ik het passend vind om bijvoorbeeld de leidinggevende uit te nodigen of iemand van HR. In het trajectplan staan de doelen, kansen en uitdagingen om het evenwicht tussen belasting en belastbaarheid te verbeteren. Iemand met een burn-out moet eerst begrijpen en accepteren wat hem/haar/hen is overkomen om tot rust te kunnen komen. Daarna ga je onderzoeken waarom iemand zo lang over diens grenzen is gegaan en hoe je ervoor kan zorgen dat het niet meer gebeurt”, vertelt Metsemakers. “Maar niet iedereen die bij mij komt, is ziek of verzuimt. Ik coach ook managers met hoge functies die vastlopen en bepaalde patronen willen doorbreken.”

A&G psychologen zijn werkzaam bij arbodiensten, organisatie-, trainings- en selectiebureaus, re-integratiebedrijven, de GGZ of zijn zelfstandig. Ze hebben vaak te maken met bedrijfsartsen. De samenwerking kan beter.  “Ik vraag cliënten vaak hun trajectplan te bespreken met de bedrijfsarts zodat we het allemaal eens zijn met het voorgestelde traject”, zegt Metsemakers. “Ik heb nog niet vaak meegemaakt dat een bedrijfsarts persoonlijk contact opneemt. De tijd hiervoor ontbreekt vaak en er zijn te weinig bedrijfsartsen. De fysieke afstand maakt het ook erg lastig. Je loopt niet even snel bij elkaar naar binnen. Eigenlijk heb je een multidisciplinair team nodig met gezamenlijke doelen en meetings. Helaas is het nog niet zo ver.”

Opleiding

Voor A&O psychologen en beginnende master psychologen die zich willen laten omscholen tot Arbeid & Gezondheidspsycholoog NIP heeft de NSPOH een samenhangende Opleiding psycholoog Arbeid en Gezondheid NIP. Metsemakers heeft deze opleiding samen met opleider Erik Noordik ontwikkeld. “Voor geregistreerde arbeid & organisatiepsychologen NIP die werkzaam zijn op het gebied van Arbeid en Gezondheid is het ook mogelijk een EVC-traject te doorlopen. In het traject toon je met bewijsmateriaal uit je werkpraktijk aan dat je de leerdoelen van de module Individuele begeleiding en behandeling en training en/of van de module Advisering en training al hebt behaald.”

Meer weten? Ga naar Opleiding psycholoog Arbeid en Gezondheid NIP of Erkenning verworven competenties (EVC) A&G psycholoog NIP.

Dit artikel is eerder gepubliceerd op 27 februari 2023