Steeds meer volwassenen ontvangen pas laat de diagnose Autisme Spectrum Stoornis (ASS), vaak wanneer zij vastlopen in werk en langdurig verzuimen. Dit onderzoek richt zich op de ervaringen van volwassenen met ASS, de knelpunten die zij op de werkvloer ervaren en welke factoren volgens hen bijdragen aan een succesvolle re-integratie.
Samenvatting
Aanleiding: De prevalentie van Autisme Spectrum Stoornis (ASS) wordt geschat op 1%. Deze diagnose wordt steeds vaker bij volwassenen gesteld, vaak pas wanneer mensen door een combinatie van veranderingen op verschillende levensgebieden vastlopen en uitvallen in hun werk. Wanneer zij in contact komen met de bedrijfsarts is er vaak sprake van langdurig verzuim en moeizame re-integratie. Er is nog nauwelijks onderzoek gedaan naar de problemen die volwassenen met ASS op hun werk ervaren en naar hun behoeften tijdens verzuim. Dit onderzoek was gericht op de ervaringen van werknemers met ASS. Onderzocht is wat zij zelf denken dat zou kunnen helpen tijdens arbeidsreintegratie en wat zij als beschermende en beperkende factoren zien bij herstel.
Methode: Het onderzoek vond plaats door middel van semigestructureerde interviews met acht medewerkers van Defensie, zowel militairen als burgers. De deelnemers zijn geworven via een informatiebrief die via verschillende kanalen werd verspreid.
Resultaten: De deelnemers hebben tot op volwassen leeftijd goed gefunctioneerd met ASS dankzij hun aanpassingsvermogen, toepassing van trucjes (‘camoufleren’ van ASS) en hun doorzettings-vermogen, maar dit kost veel energie. Openheid over ASS en hulp van de omgeving zijn belangrijk om goed te kunnen (blijven) functioneren. Factoren die bijdrage aan re-integratie zijn aanpassingen in de werkinhoud of werkomgeving, leuk werk, waardering, een mensgerichte benadering en begrip van de leidinggevende en collega’s. Begeleiding door een onafhankelijk persoon speelt ook een grote rol. Vervelende ervaringen op de werkvloer hebben juist een negatieve impact op het re-integratietraject. Dit geldt ook voor onduidelijke of conflicterende communicatie, het ontbreken van een vast aanspreekpunt en vertraging in het behandeltraject door de curatieve sector. Verschillende deelnemers gaven aan dat hun bedrijfsarts betrokken en begripvol was, dat ze zich serieus genomen voelden en dat er echt werd geluisterd. Tegelijkertijd werd concrete hulp regelmatig gemist. De bedrijfsarts was van het “pappen en nathouden en kon niks doen”. Ook werd de kennis van de bedrijfsarts over ASS onvoldoende geacht waardoor adviezen als te algemeen werden ervaren.
Discussie: Verschillende dingen lijken al goed te gaan in de begeleiding van werknemers met ASS tijdens ziekteverzuim. Ten aanzien van begrip, communicatie, kennis en duidelijkheid valt nog het nodige te verbeteren bij leidinggevenden en bedrijfsartsen. De bedrijfsarts moet meer kennis verwerven over ASS. Te overwegen valt om een bedrijfsarts op te leiden tot consulent. Deze consulent kan eenmalig een afspraak plannen met werknemers met ASS, maar ook als aanspreekpunt dienen voor collega’s.