Geschreven door Lie Kietselaer
In 2019 is het curriculum voor de opleiding tot arts Maatschappij + Gezondheid (M + G) eerste fase gewijzigd. De aios zijn nu in dienst bij één landelijke werkgever. Hierdoor kunnen zij praktijkleerperiodes en stages bij verschillende opleidingsinstellingen volgen. Voorheen volgden de aios hun hele opleiding op dezelfde werkplek. Zo’n grote curriculumverandering kan impact hebben op het leerklimaat. “Het is goed om twee jaar na zo’n wijziging de opleiding te evalueren. Hoe wordt het leerklimaat nu ervaren?”, vertelt de Wit.
Aios die in 2019 en later met hun opleiding zijn begonnen en supervisors die betrokken zijn bij het opleidingsprogramma werden uitgenodigd om een online vragenlijst in te vullen. Hiervoor werd een aangepaste versie van de D-RECT-vragenlijst gebruikt. De D-RECT (Dutch Residents Educational Climate Test) is een vragenlijst die inzicht geeft in het opleidingsklimaat binnen een medisch specialistische vervolgopleiding. “De D-RECT-vragenlijst is erg gericht op opleidingen in het ziekenhuis. We hebben de vragenlijst aangepast aan het opleidingssysteem en het werkveld van de arts M + G. Na toetsing bleek de vragenlijst net zo betrouwbaar”, vertelt de Wit. Vervolgens zijn de antwoorden van aios en supervisors van dezelfde opleidingsinstelling en hetzelfde profiel gematcht om de waargenomen kwaliteit van het leerklimaat te vergelijken.
De vragenlijst bestond uit zeven subschalen: opleidingssfeer, werken in een team, rol van de formele opleider, begeleiden en toetsen, samenwerking met peers, aansluiten van het werk bij de aios en toegankelijkheid van supervisors. “Vragen gaan over of de supervisor makkelijk te bereiken is, een goed beeld heeft van de aios en of die de aios goed kan beoordelen, of men respectvol bejegend wordt, of er een veilige sfeer is, mensen aangesproken kunnen worden op hun gedrag, kunnen leerdoelen behaald worden met het werk dat gedaan wordt etc.,” licht de Wit toe.
In totaal hebben 114 van de 224 aios M + G die in 2019 en later met hun opleiding zijn begonnen gereageerd (respons van 50,9 %). De aios gaf een gemiddelde score van 4,19 op een vijfpuntsschaal voor het leerklimaat. Er waren geen noemenswaardige verschillen in de beleving van aios en supervisors. “Aios zijn over het algemeen heel tevreden over het leerklimaat bij de instelling waar ze werken, zoals een GGD. Aios en supervisors van dezelfde opleidingsinstelling die aan elkaar gekoppeld waren, beoordeelden het leerklimaat vrijwel hetzelfde”, zegt de Wit. “Ik vond het leuk dat ik alle opleidingsinstellingen in Nederland heb benaderd. Het is een heel concreet onderzoek dat in korte tijd uit te voeren was. In mijn stage van vier maanden heb ik de uitvoering en data-analyse kunnen doen. Toen ik na mijn stage weer aan het werk ging bij mijn opleidingsinstelling, heb ik de vragenlijst ook doorgenomen met mijn praktijkopleider. Dat was erg nuttig en verhelderend. Dat had ik zonder dit onderzoek niet gedaan.”
De subschaal ‘Samenwerken met peers’ scoorde het laagst. “Dat bleek met name samen te hangen met de samenwerking tussen aios van verschillende profielen. Dat vraagt nog verbetering. Je kan denken aan profieloverstijgende opdrachten binnen de opleiding. Dat kan ook weer helpen om meer samen te werken op de werkvloer”, zegt de Wit.
De aangepaste versie van D-RECT lijkt geschikt om het leerklimaat van de medische vervolgopleiding arts M + G te evalueren. Herhaling van het onderzoek is nodig om het leerklimaat op lokaal niveau te beoordelen en de bevindingen te bevestigen. Verdere aanpassing en validering van de vragenlijst is wenselijk voor een betere weergave van de werk- en leeromgeving van de arts M + G.
“Dit was het eerste onderzoek om te kijken of we het leerklimaat met deze aangepaste vragenlijst kunnen evalueren. Het is belangrijk om het leerklimaat te blijven evalueren, want dat wisselt natuurlijk en kan over de jaren heen verschillen. Bij de profielen van bijvoorbeeld medische milieukunde en tuberculosebestrijding worden maar weinig aios per jaar opgeleid, die aantallen zijn te klein om na een onderzoek een conclusie te trekken. Blijven herhalen dus”, zegt de Wit.
Dit is het eerste onderzoek van de onderzoekslijn RIPPLE (Research and Innovation in Public health Practice based Learning) van de NSPOH. RIPPLE verbetert de publieke gezondheidszorg door inzicht te bieden hoe de opleiding tot arts Maatschappij en Gezondheid geoptimaliseerd kan worden. Aios, praktijkopleiders, (opleidings)managers en instituutsopleiders delen in kwalitatieve en kwantitatieve onderzoekstrajecten hun ervaring en dragen bij aan het bedenken van oplossingen.
Wil je meer informatie over RIPPLE of wil je je ervaring over werkplaatsleren in de publieke gezondheid met ons delen neem dan contact op met Sheda Broer-Sadrzadeh, tel. 0612441902.
Meer gepubliceerde onderzoeken bekijken? Klik op Publicaties wetenschappelijk onderzoek NSPOH opleidingen.
