Bedrijfsartsen kunnen een belangrijke proactieve rol spelen bij mensen die op latere leeftijd de diagnose autisme krijgen. Uit onderzoek van bedrijfsarts Kim Pluijm bij NSPOH blijkt dat er, onder andere bij bedrijfsartsen, nog veel onbekend is over deze groep. Open communicatie en een mensgerichte aanpak ziet zij als een van de oplossingen. “Als we mensen met autisme op bepaalde punten helpen, zul je zien dat ze hun talenten kunnen benutten.”

In haar werk als bedrijfsarts en militair arts bij defensie krijgt Kim Pluijm veel te maken met mensen die pas op latere leeftijd de diagnose autisme kregen. “Ik ging op zoek naar informatie om hen goed te begeleiden, maar kwam erachter dat er weinig onderzoek bestond.” Pluijm besluit zich daarom juist op deze groep te richten, in de hoop een basis te leggen voor vervolgonderzoek en meer bewustwording over dit onderwerp. “Er is veel winst te behalen, omdat mensen met autisme vaker uitvallen dan mensen zonder.”

Hoge eisen werkgever

Mensen die als kind de diagnose autisme krijgen, hebben vaak een zorgnetwerk om zich heen. Bij een late diagnose ontbreekt dat. Vaak komt autisme pas aan het licht bij grote veranderingen in hun leven, zoals een nieuwe baan, relatie of woonomgeving. Problemen stapelen zich dan op, wat kan leiden tot uitval op het werk, ziet Pluijm. 

Vroeger werd gekeken naar de persoon. Nu lijkt het wel of iedereen aan dezelfde eisen moet voldoen.

Het aantal mensen met autisme groeit, mede door betere diagnostiek en meer bekendheid. Tegelijkertijd neemt de flexibiliteit om neurodiverse medewerkers goed te ondersteunen juist af, merkt Pluijm. “Vroeger werd gekeken naar de persoon: ‘Dat is Henk, laat hem zijn ding doen.’ Nu lijkt het wel of iedereen aan dezelfde eisen moet voldoen.” 

Volgens Pluijm kan een mensgerichte aanpak en minder zwart-wit denken veel verschil maken. “Soms zet ik zelf processen in gang, terwijl ik eigenlijk alleen adviseer. Dat kost even tijd, maar voorkomt later veel frustratie en vergaderingen.” 

Begrip van collega’s en leidinggevende

Mensen met autisme lopen vaak aan tegen gebrek aan begrip van collega’s en leidinggevenden. Communicatie speelt hierbij een sleutelrol, ziet Pluijm. “Een collega die een afspraak om samen te fietsen vergeet, kan iemand met autisme flink van slag maken. Zo’n voorval kan iemand weken terugzetten in zijn re-integratieproces.” 

Ze pleit daarom voor meer bekendheid en bewustwording rondom autisme op de werkvloer. Een belangrijk kenmerk van autisme is dat mensen niet altijd goed kunnen aangeven wat ze nodig hebben. “Hier ligt een belangrijke taak voor bedrijfsartsen, maar ook voor HR-professionals, leidinggevenden én collega’s.” 

Er zijn veel voorbeelden van mensen met autisme die uitblinken in analytisch werk. Door te focussen op wat iemand goed kan, profiteert de hele organisatie.

Pluijm benadrukt dat bewustwording en kleine aanpassingen veel kunnen opleveren. “Er zijn veel voorbeelden van mensen met autisme die uitblinken in analytisch werk. Waar anderen iets globaal inschatten, gaan zij tot in de details.” Door te focussen op wat iemand goed kan en waar nodig maatwerk te bieden, profiteert de hele organisatie. 

Bij- en nascholing over autisme

Het onderzoek van Kim Pluijm is onderdeel van haar opleiding tot bedrijfsarts bij NSPOH. Benieuwd naar andere onderzoeken van aios? Neem een kijkje in onze onderzoeksbank.

NSPOH biedt bij- en nascholingen aan over autisme zoals Autisme en werk en Autisme bij vrouwen.  

Hand- en voetziekten zoals artrose, huidziekten en reuma komen veel voor bij werkend Nederland. Bedrijfsartsen spelen een cruciale rol in het herkennen van oorzaken, goede behandelingen en preventieve maatregelen. Tijdens de Klinische dag van NSPOH deelden experts hun inzichten.

Uitval voorkomen

“Met goede adviezen aan bedrijven hopen we van tevoren al te kunnen voorkomen dat de uitval zo hoog is”, vertelt orthopeed Carlinde de Boer. Reumatoloog Willemijn Noort benadrukt dat werkgevers en bedrijfsartsen zich moeten beseffen dat mensen met reuma graag willen werken en bang zijn hun baan te verliezen. “Heel vaak zijn deze mensen geneigd om te veel te doen. Dus help ze ook door ze in de eerste fase af te remmen om op de lange termijn een betere uitkomst te hebben.”

Bij- en nascholing bedrijfsarts

NSPOH biedt bij- en nascholingen voor bedrijfsartsen. Lees meer over bijvoorbeeld Hoofdpijn en werk (opent in nieuw tabblad) en Urologie en werk (opent in nieuw tabblad). Alle bij- en nascholingen over werk en gezondheid vind je hier.

Bij het doktersgezin waarin Igor van Laere op het Brabantse platteland opgroeide, kwam de mens in al zijn pluimages over de vloer. Sindsdien heeft hij altijd een zwak gehad voor kwetsbare mensen. Mensen die steeds vaker op straat belanden en voor wie instanties een massieve muur vormen. Igor, arts Maatschappij + Gezondheid, is een van de docenten in de nieuwe module Straatzorg en publieke gezondheid. “We richten ons op alle professionals die vinden dat de ziel moet terugkeren in de publieke zorg en die buiten de lijntjes durven kleuren.”

Een groot deel van zijn leven heeft Igor gegeven aan ‘mensen met gedoe’. Zo fietste hij 15 jaar als daklozendokter door Amsterdam. Hij leerde ook het ‘gedoe’ van het systeem kennen. Volgens hem een vesting waar hulpverleners zich veilig achter protocollen kunnen verschuilen. “Dan wordt gezegd dat een cliënt niet gemotiveerd is of geen hulpvraag stelt. Maar dit zijn termen voor de knappe koppen. Niet voor de burger zonder huis, met schulden en verprutste relaties.”

Straatzorg richt zich op mensen zonder een vast dak boven hun hoofd. Wat kenmerkt die groep?

“Het stereotiepe beeld was altijd dat van de alleenstaande, laagopgeleide Nederlandse man met een excessief alcohol- of cocaïneprobleem en vaak een verleden van huiselijk geweld. Maar tegenwoordig is de groep veel groter geworden. We zien een groep onverzekerden, onder wie veel arbeidsmigranten die hiernaartoe worden gelokt om in slachthuizen en kassen te werken. Maar we zien ook steeds meer ‘gewone’ Nederlanders die na een scheiding nergens naartoe kunnen. Ook het aantal vrouwen op straat neemt toe, net als het aantal jongeren die door de wooncrisis geen huisvesting hebben.”

Wat is er volgens jou mis met de zorg aan deze mensen?

“De publieke zorg zou zich moeten kenmerken door nieuwsgierigheid, ambitie en kennis van zaken. De afgelopen dertig jaar zijn die waarden door de ‘vermarkting’ en de komst van consultants met Excel-sheets in het gedrang gekomen. Kennis van mensen en zorg op de bodem van de samenleving is er nauwelijks. Tegelijkertijd komen er steeds meer daklozen bij en dat is nog maar het begin van de epidemie. Professionals komen veel te weinig achter hun scherm vandaan. Zij weten niet wat er op de bodem speelt.”

Heb je daarom de module Straatzorg en publieke gezondheid ontwikkeld?

“Ja, samen met straatdokters Ronald Smit en Marcel Slockers bundelen we onze lessen van de straat. Pas als je ziet en vóelt wat er speelt, kun je dat omzetten in praktisch beleid. Met deze module willen we het bewustzijn en de signaalcapaciteit van professionals versterken. Met dat laatste bedoel ik het vermogen om de juiste signalen op te pikken bij mensen die dreigen verder af te glijden. Om vervolgens te weten dat je iets kunt dóen en niet hoeft af te wachten tot iemand verdrinkt. Mensen kunnen heel lang op het randje functioneren. Maar als de helpende hand van de buurvrouw wegvalt, kunnen zij ineens wegzakken in het moeras. Als professional kun je helpen om dat moeras een beetje leeg te pompen. Door hier en daar wat bakens aan te brengen zodat mensen niet verder afglijden. Met deze nascholing maken de deelnemers kennis met de problematiek van mensen die op straat leven of daar dreigen te belanden. Maar ook over de oorzaken die daaraan ten grondslag liggen. En we laten zien welke bouwstenen voor goede sociaal-medische zorg er zijn.  Deze bouwstenen zijn vanuit de praktijk ontwikkeld door de Doctors for Homeless Foundation en de Nederlandse Straatdokters Groep. Iedere deelnemer gaat ook de straatzorg praktijk in, om te voelen wat er speelt.”

Voor wie is deze module interessant?

“Voor iedere professional met een hart voor mensen in sociaal-medisch verval. Artsen, verpleegkundigen en andere professionals uit het sociale domein. We zijn echt op zoek naar mensen die willen dat de ziel terugkeert in de publieke zorg en zonodig buiten de lijntjes kleuren in het belang van de gevallen medemens.”